ΝΕΑ

Ζούμε σε μια χώρα που ο ήλιος μας είναι ομολογουμένως δώρο Θεού. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε και τις βλαβερές επιδράσεις, που μπορεί να έχει η έκθεση στον ήλιο στην υγεία μας και δη στα μάτια μας. Η χρήση ενός καλού γυαλιού ηλίου είναι εκ των ων ουκ άνευ και στη δημοσίευση αυτή θα δούμε γιατί αυτό είναι τόσο σημαντικό ειδικά για τα παιδιά και τι πρέπει να προσέξουμε στην αγορά του.

Οι αρνητικές επιδράσεις του ηλίου στα μάτια είναι πολλές και αφορούν διαφορετικά σημεία του οφθαλμού. Υπάρχουν συγκεκριμένες νοσολογικές οντότητες, που σχετίζονται άρρηκτα με την αυξημένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Το πιο συχνό εξ αυτών είναι ο καταρράκτης, δηλαδή η θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του οφθαλμού. Από έρευνες αποδεικνύεται ότι όσο πιο αυξημένος είναι ο χρόνος, που περνάει κάποιος στον ήλιο, τόσο νωρίτερα θα προκληθεί καταρράκτης. Αυτό το βλέπουμε στην καθημερινή οφθαλμιατρική μας πράξη, όπου φτάνουν συχνά ασθενείς με καταρράκτη σε ηλικία περίπου 65 ετών, όταν το επάγγελμά τους συνεπάγεται αυξημένη παραμονή στον ήλιο (πχ εργάτες, αγρότες κτλ), τη στιγμή που ο μέσος όρος ηλικίας εμφάνισης καταρράκτη στην Ευρώπη είναι τα 77 έτη. Μια άλλη σοβαρότατη πάθηση, παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση της οποίας είναι τεκμηριωμένα η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου, είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Πρόκειται για μια αμφιβληστροειδοπάθεια, στην οποία προσβάλλεται το κεντρικό και πιο ευαίσθητο τμήμα του βυθού του ματιού και μπορεί να προκαλέσει έως και την πλήρη απώλεια της κεντρικής όρασης. Εξάλλου, ισχυρή αιτιολογική συσχέτιση με τον ήλιο έχει και το “πτερύγιο επιπεφυκότος”. Πρόκειται για μια καλοήθη υπερπλασία του επιπεφυκότα, στην οποία όμως αυτός ο ιστός αυξάνεται υπέρμετρα, ξεπερνάει το σκληροκερατοειδικό όριο και πρακτικά προοδευτικά προχωράει προς το κέντρο του κερατοειδούς. Αποτέλεσμα είναι να προκαλεί έντονα συμπτώματα ξηροφθαλμίας αλλά κυρίως προοδευτική μείωση της όρασης, αρχικά διότι αυξάνει πολύ τον αστιγματισμό (και μάλιστα μια ειδική κατηγορία αστιγματισμού, τον λεγόμενο “μη ομαλό αστιγματισμό”, ο οποίος δεν διορθώνεται με γυαλιά οράσεως) και κατόπιν γιατί μπορεί να καλύψει το κέντρο του κερατοειδούς, δηλαδή τον οπτικό άξονα. Τέλος αναφέρουμε μια σπάνια οφθαλμική πάθηση, η οποία όμως είναι και η πιο σοβαρή από τις προαναφερθείσες. Ξέρουμε ότι το μελάνωμα, δηλαδή ο καρκίνος του δέρματος, σχετίζεται σαφέστατα με την έκθεση του δέρματος στον ήλιο, ιδίως σε άτομα πιο ανοιχτόχρωμου δέρματος. Υπάρχουν μορφές μελανώματος που προσβάλλουν τον οφθαλμό, όπως το μελάνωμα του χοριοειδούς χιτώνα, το μελάνωμα του επιπεφυκότος, το μελάνωμα της ίριδας κτλ., τα οποία βέβαια είναι σοβαρότατες καταστάσεις και φυσικά θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση του ασθενούς, και όχι μόνο της όρασης.

Όλες αυτές οι προαναφερθείσες παθήσεις των οφθαλμών έχουν αποδεδειγμένη συσχέτιση με την αυξημένη έκθεση των ματιών στον ήλιο. Η επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο μάτι είναι συσσωρευτική, δηλαδή ξεκινάει με τη γέννησή μας και συσσωρεύεται κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Το ενδιαφέρον είναι ότι σύμφωνα με έρευνες έως και το 80% της συνολικής έκθεσης των ματιών μας στο υπεριώδες φως γίνεται πριν την ηλικία των 20 ετών. Αυτό οφείλεται σε δυο βασικές ανατομικές ιδιαιτερότητες των οφθαλμών των παιδιών και των εφήβων. Καταρχάς το μέγεθος της κόρης των παιδιών είναι μεγαλύτερο από των ενηλίκων και αυτό μειώνεται προϊούσης της ηλικίας. Μια κόρη μεγαλύτερου ανοίγματος επιτρέπει προφανώς περισσότερο ποσοστό φωτός να διέρχεται και να φτάνει στις οπίσθιες δομές του οφθαλμού. Κατά δεύτερον, ο κρυσταλλοειδής φακός είναι διαυγέστατος στην παιδική ηλικία και όσο μεγαλώνουμε τόσο χάνει σταδιακά τη διαύγειά του, μέχρι να την απολέσει σε κλινικά σημαντικό βαθμό, όταν πάθουμε καταρράκτη σε μεγαλύτερες ηλικίες. Όμως η απόλυτη καθαρότητα του φακού, εκτός από προφανώς διαυγέστατη όραση, έχει και το μειονέκτημα, ότι επιτρέπει και σε μεγαλύτερα ποσοστά του φωτός να περνάνε στις βαθύτερες οφθαλμικές δομές, συμπεριλαμβανομένης της υπεριώδους ακτινοβολίας του.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι όχι απλά δεν είναι υπερβολικό αλλά τουναντίον είναι επιβεβλημένο το να προστατεύουμε τα μάτια από την έντονη έκθεση στον ήλιο από την παιδική ήδη ηλικία. Καταρχάς πρέπει η αγορά να γίνεται από καταστήματα οπτικών και όχι από πλανόδιους. Έτσι διασφαλίζουμε ότι τα κρύσταλλα φέρουν την ένδειξη CE (ότι δηλαδή πληρούν τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης) αλλά και ότι η ένδειξη αυτή είναι αληθής και όχι πλαστή. Μια άλλη σήμανση, ίσως και η πιο σημαντική είναι η λεγόμενη “UV-400”. Πρακτικά το υπεριώδες φως εκτείνεται σε μήκη κύματος κάτω των 400nm. Επομένως η σήμανση αυτή υποδεικνύει ότι το συγκεκριμένο γυαλί ηλίου διαθέτει κατάλληλα φίλτρα, που δεν επιτρέπουν να εκτεθεί ο οφθαλμός στην επιβλαβή ακτινοβολία του υπεριώδους φάσματος. Τέλος, έχει σημασία και η επιλογή γυαλιού ηλίου σωστού σχήματος και μεγέθους. Συγκεκριμένα, πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να εφαρμόζει σωστά στις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε προσώπου, εξασφαλίζοντας ότι δεν προσπίπτουν στον οφθαλμό αχτίδες ηλίου ούτε από τα πλαϊνά μέρη του γυαλιού.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε μερικές συμβουλές προς τους γονείς. Οι βλαπτικές επιπτώσεις του ηλίου στους παιδικούς οφθαλμούς ξεκινάνε, όπως αυτό γίνεται από τα παραπάνω αντιληπτό, από τους πρώτους ήδη μήνες ζωής του παιδιού. Επομένως συστήνεται η χρήση γυαλιών ηλίου, ακόμα και από το πρώτο έτος ζωής, αν το παιδί εκτίθεται στον ήλιο, πχ όταν το κάνουν οι γονείς του μια βόλτα με το καρότσι. Η χρήση γυαλιών ηλίου είναι εκ των ων ουκ άνευ, όταν το παιδί περνάει πχ χρόνο στη θάλασσα. Δεν επαναπαυόμαστε όταν το παιδί είναι κάτω από μια ομπρέλα, καθώς με τις ανακλάσεις της ακτινοβολίας, προσπίπτουν και τότε υπεριώδεις ακτίνες στους οφθαλμούς. Ακόμα και μια συννεφιά τους καλοκαιρινούς μήνες δεν πρέπει να μας ξεγελάει. Όπως το δέρμα μας μαυρίζει και μπορούμε να καούμε ακόμα και αν έχει συννεφιά το καλοκαίρι, ακριβώς διότι οι υπεριώδεις ακτινοβολίες του ηλίου μπορούν να διαπεράσουν τα σύννεφα, με την ίδια λογική και τα μάτια μπορούν να υποστούν βλαπτικές συνέπειες, αν ξεχάσουμε τη χρήση γυαλιού ηλίου. Πρακτικά συστήνουμε να φοράνε τα παιδιά πάντοτε γυαλιά ηλίου, από το πρώτο ήδη έτος ζωής τους, όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού ή εν γένει εκτός κλειστού χώρου, τους καλοκαιρινούς μάλιστα μήνες ακόμα και υπό σκιάν σε εξωτερικούς χώρους.

Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πόσο υψίστης σημασίας είναι να φοράμε γυαλιά ηλίου από την παιδική ήδη ηλικία, για να προστατεύονται τα παιδικά μάτια αρκούντως στην ευάλωτη αυτή ηλικία. Επίσης σημαντική είναι η επιλογή γυαλιού ηλίου κατάλληλης ποιότητας, σύμφωνα με τις προαναφερθείσες συμβουλές, ώστε η προστασία των ματιών να είναι κατά το μέγιστο αποτελεσματική.