ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
Τι είναι ο αστιγματισμός;
Οι εικόνες που βλέπουμε γίνονται ευκρινώς ορατές όταν οι ακτίνες φωτός από τα είδωλα αυτά εστιάζονται ακριβώς πάνω στον αμφιβληστροειδή μας χιτώνα. Η κατάσταση αυτή καλείται εμμετρωπία. Επειδή η επιφάνεια του κερατοειδούς έχει κανονικά σφαιρικό σχήμα, οι παράλληλες ακτίνες εστιάζονται σε ένα σημείο. Αστιγματισμός είναι εκείνο το διαθλαστικό σφάλμα, όπου οι παράλληλες ακτίνες φωτός εστιάζονται σε μια γραμμή, και όχι σε ένα σημείο. Συνηθέστερη αιτία είναι ότι ο κερατοειδής δεν έχει την ίδια καμπυλότητα σε όλους τους άξονες του, άρα όχι και την ίδια διαθλαστική ισχύ. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το σχήμα του δεν είναι σφαιρικό αλλά ωοειδές ή κυλινδρικό. Σπανιότερη αιτία αστιγματισμού είναι η ανομοιόμορφη καμπυλότητα του φακού (συνήθως λόγω καταρράκτη). Η ύπαρξη αστιγματισμού δεν αποκλείει ο ασθενής να έχει επίσης υπερμετρωπία ή μυωπία.
Η εξέλιξη του αστιγματισμού
Η εξέλιξη του αστιγματισμού εξαρτάται από την αιτιολογία του. Η πλέον συνήθης προέλευση του αστιγματισμού έχει να κάνει με το σχήμα και η καμπυλότητα του κερατοειδούς, χαρακτηριστικά δηλαδή τα οποία είναι γενικά σταθερά, συγκεκριμένα με τη γέννηση και δεν αλλάζουν. Κατά συνέπεια οι βαθμοί του αστιγματισμού στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι συγκεκριμένοι και παραμένουν σταθεροί. Αλλαγή του αστιγματισμού (είτε αύξησή του είτε μείωσή του είτε αλλαγή του άξονά του) μπορεί να επέλθει σε προχωρημένες ηλικίες, όταν προκύψει καταρράκτης. Εξαίρεση στην παραπάνω συνηθισμένη εξέλιξη του αστιγματισμού αποτελούν συγκεκριμένες παθολογίες, που αν προκύψουν, ενδέχεται να αλλάξουν το σχήμα του κερατοειδούς. Τέτοιες είναι πχ τραύματα (είτε αυτά καθεαυτά είτε ουλές που ενίοτε παραμένουν από αυτά ή από την αντιμετώπισή τους), σοβαρές λοιμώξεις του κερατοειδούς και το «πτερύγιο». Μια ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει στον κερατόκωνο. Πρόκειται για μια σημαντική παθολογία του κερατοειδούς (για την οποία γίνεται αναλυτικότερη μνεία, βλέπε κερατόκωνος….) που χαρακτηρίζεται από αύξηση του αστιγματισμού (και μάλιστα σε βαθμούς πολύ ψηλότερους του συνηθισμένου) με παράλληλη λέπτυνση του κερατοειδούς σε ηλικίες 15-35 ετών.
Τα συμπτώματα του αστιγματισμού
Οι ασθενείς με αστιγματισμό βλέπουν τα αντικείμενα θολά αλλά και παραμορφωμένα, κάτι που είναι και το πιο ιδιαίτερο για τη διαθλαστική αυτή ανωμαλία. Οι πιο χαρακτηριστικές δυσκολίες είναι στα στρογγυλά νούμερα/γράμματα (πχ είναι πολύ κουραστικό να διαχωριστούν το 0 από το 8 ή το 3, ή πχ το Ε από το Ξ). Αυτό κάνει κουραστικές τις δραστηριότητες που απαιτούν συγκέντρωση, όπως το διάβασμα, το γράψιμο, την εργασία στον υπολογιστή κτλ. Εξάλλου, η προσπάθεια του ασθενούς να αντισταθμίσει υποσυνείδητα τη θολή όραση με τη χρήση του ακτινωτού μυός προκαλεί ενίοτε «ασθενωπικά συμπτώματα», δηλαδή πονοκεφάλους, πόνο στα μάτια ή στο μέτωπο, μάτια κόκκινα, ξηρά και κουρασμένα κτλ.
Η αντιμετώπιση του αστιγματισμού
Ο αστιγματισμός μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε με γυαλιά οράσεως είτε με φακούς επαφής. Μάλιστα υπάρχουν συγκεκριμένοι, ειδικοί φακοί επαφής έναντι του αστιγματισμού, οι λεγόμενοι τορικοί φακοί επαφής, που μπορεί να είναι είτε μαλακοί είτε σκληροί. Πέραν αυτών όμως των παραδοσιακών μέσων υπάρχει πλέον αλματώδης ανάπτυξη στο χώρο της διαθλαστικής χειρουργικής. Υπάρχουν διαφορετικές τεχνικές, είτε με τη χρήση του λέιζερ είτε με ειδικούς ενδοφακούς, που μπορούν να αντιμετωπίσουν τον αστιγματισμό με εξαιρετικά αποτελέσματα (βλέπε διαθλαστική χειρουργική).
