ΝΕΑ

Η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς ηχεί στα αυτιά των ασθενών -και όχι αδικαιολόγητα- ως μία από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες των οφθαλμών. Είναι πράγματι μια κατάσταση, που μπορεί μέσα σε πολύ λίγες μέρες να οδηγήσει σε ανεπανόρθωτη απώλεια της όρασης. Απεναντίας, αν γίνει έγκαιρα η διάγνωση και αντιμετωπισθεί ορθά, η αποκατάσταση μπορεί να είναι πλήρης. Δεδομένης λοιπόν της σημασίας της έγκαιρης διάγνωσης, στο ακόλουθο άρθρο θα ασχοληθούμε με τα συμπτώματα εκείνα, που πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψιν ο ασθενής και να απευθυνθεί στον οφθαλμίατρό του.

Τι είναι η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς;

Καταρχάς πρέπει να εξηγήσουμε τι είναι η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Ο αμφιβληστροειδής είναι ο εσωτερικός και πλέον σημαντικός από τους τρεις χιτώνες που σχηματίζουν το οπίσθιο τμήμα του οφθαλμού. Περιέχει εκείνα τα κύτταρα, που είναι υπεύθυνα για την πρόσληψη των φωτεινών ερεθισμάτων (όσων δηλαδή βλέπουμε), τη μετατροπή τους σε ηλεκτρικά ερεθίσματα και τη μεταφορά τους στο οπτικό νεύρο, ώστε από εκεί και μετά να μεταφερθούν στο οπτικό κέντρο του εγκεφάλου, όπου γίνεται η αντίληψη όσων βλέπουμε. Αν ο αμφιβληστροειδής χιτώνας αποκολληθεί από τον κάτωθεν αυτού ευρισκόμενο ραγοειδή χιτώνα, μιλάμε για την “αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς”. Υπάρχουν διάφορα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν αυτό το διαχωρισμό, οπότε γενικά μιλάμε είτε για “ρηγματογενή αποκόλληση” είτε για “ελκτική αποκόλληση” είτε για “εξιδρωματική αποκόλληση”. Από αυτές τις τρεις κατηγορίες η μακράν συχνότερη είναι η πρώτη και σε αυτήν θα επικεντρωθούμε.

Τι προκαλεί τη ρηγματογενή αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς;

Το εσωτερικό του ματιού περιέχει ένα ζελατοειδές υλικό, το λεγόμενο υαλοειδές σώμα, το οποίο βρίσκεται σε επαφή με τον εσωτερικό χιτώνα του ματιού, δηλαδή τον αμφιβληστροειδή. Αν για κάποιο λόγο δημιουργηθεί κάποια τρυπούλα (“ρωγμή”) στον αμφιβληστροειδή, μέσα από αυτήν μπορεί να περάσει υγρό από το υαλοειδές σώμα κάτω από τον αμφιβληστροειδή και να τον ανασηκώσει/αποκολλήσει. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για αποκόλληση αμφιβληστροειδούς ρηγματογενούς αιτιολογίας.

Ποια είναι τα ανησυχητικά συμπτώματα;

Το τμήμα του αμφιβληστροειδούς που έχει αποκολληθεί δεν είναι λειτουργικό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι υπάρχει ένα τμήμα στο οπτικό πεδίο του ματιού, όπου ο ασθενής δεν βλέπει. Αυτό το “σκότωμα”, όπως ονομάζεται, βρίσκεται όχι κεντρικά αλλά στην περιφέρεια, στην άκρη του οπτικού πεδίου του ασθενούς, διότι συνηθέστατα η αποκόλληση ξεκινάει από την άκρη του αμφιβληστροειδούς. Όσο προχωράει η αποκόλληση, όλο και μεγαλύτερη ποσότητα υγρού περνάει κάτω από τον αμφιβληστροειδή, όλο και περισσότερο αποκολλάται ο αμφιβληστροειδής με κατεύθυνση από την περιφέρεια προς κεντρικότερα. Αυτό συνεπάγεται ότι και το “σκότωμα” μεγαλώνει και προχωράει κεντρικότερα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το πρώτο πολύ ανησυχητικό σύμπτωμα, που παραπέμπει σε αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, είναι μια κουρτίνα που μεγαλώνει και κλείνει, ερχόμενη κεντρικότερα, δηλαδή σταδιακά κλείνει είτε από επάνω προς το κέντρο, είτε από κάτω και ανεβαίνει προς το κέντρο, είτε από αριστερά προς τα δεξιά και το αντίθετο.

Το δεύτερο πιο ύποπτο σύμπτωμα έχει να κάνει με τη βασική αιτία της αποκόλλησης. Προαναφέραμε ότι το υαλοειδές σώμα είναι σε επαφή και έχει μοριακές διασυνδέσεις με τον αμφιβληστροειδή. Όταν με την ηλικία υγροποιείται και αποκολλάται το υαλοειδές από τον αμφιβληστροειδή (πρόκειται για την καθόλα φυσιολογική και ηλικιακής αιτιολογίας “αποκόλληση του υαλοειδούς σώματος”) τότε ο ασθενής αντιλαμβάνεται ξαφνικά:

1. μυγάκια (μυοψίες), δηλαδή μαυρίλες διαφορετικών σχημάτων, άλλοτε σφαιρικές (μαύρες κουκίδες), άλλοτε σαν δαχτυλίδια, άλλοτε σαν γραμμές (ιστός αράχνης), ανάλογα πώς το περιγράφει ο καθένας

2. φωτεινά ερεθίσματα (φωταψίες), που συνήθως τις περιγράφουν σαν φλας, σαν αστραπές, κεραυνούς κ.ο.κ.

Στην περίπτωση αυτή, το υαλοειδές σώμα καθώς αποκολλάται από τον αμφιβληστροειδή, τον τραβάει σε εκείνα τα σημεία, που έχει τους ισχυρότερους δεσμούς μαζί του. Κάθε έλξη του αμφιβληστροειδούς από το υαλοειδές γίνεται αντιληπτή σαν φωταψία και μπορεί να έχει δύο πιθανές εξελίξεις: ή θα τον τραβήξει μεν αλλά τελικά θα αποκολληθεί από αυτόν ή θα τον τραβήξει και θα τον σκίσει. Αυτό το σκίσιμο είναι η πιο συνήθης αιτία αμφιβληστροειδικών ρωγμών, από τις οποίες συνηθέστατα προκαλείται κατόπιν η “ρηγματογενής αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς”.

Με τις διάφορες τεχνικές της θεραπείας της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς, τη σημασία της έγκαιρης αντιμετώπισης και την μετεγχειρητική πρόγνωση θα ασχοληθούμε σε ξεχωριστό άρθρο. Από τα παραπάνω όμως έγινε αντιληπτό ότι η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς είναι μια παθολογική κατάσταση, που εξελίσσεται και προχωράει από την άκρη προς το κέντρο και όχι μια νόσος που προκαλεί αιφνίδια ολική απώλεια της όρασης, όπως άλλες νοσογόνες οφθαλμολογικές καταστάσεις. Συμπερασματικά, συμπτώματα αιφνίδιας έναρξης που υποδηλώνουν μια αρχόμενη αμφιβληστροειδική αποκόλληση, όπως μια κουρτίνα που κλείνει από την περιφέρεια προς το κέντρο, αστραπές (φωταψίες) και μυγάκια (μυοψίες), δεν πρέπει επ’ουδενί να τα υποτιμούμε και χρήζουν άμεσης οφθαλμολογικής εκτίμησης με την εξέταση της βυθοσκόπησης.